Her geçen gün daha sık duymaya başladığımız glutensiz beslenme birçoğumuz için kafa karıştırıcı olmaktadır. Özellikle gluten zararlıdır gibi yorumlar duyduğumuzda beslenme düzeninin temeli olan besinlerle ilgili olarak bu kadar radikal bilgilerin paylaşılması son derece şaşırtıcı olmaktadır.
Gluten Nedir?
Gluten tahılların içerisinde bulunan, hamura esneklik ve kıvam kazandıran bitkisel bir protein türüdür. Sahip olduğu özelliklerden dolayı gıda endüstrisinde birçok farklı üründe kullanılmaktadır. Beslenme alışkanlıklarının günden güne önemli ölçüde değişmesine rağmen tahıl ve tahıl ürünleri beslenme rutinlerindeki yerini korumaktadır. Ancak diğer taraftan tahıl ürünlerinin içerisinde bulunan glutene karşı bazı insanlarda hassasiyet oluşabilmektedir. Bu durum bu hassasiyete sahip bireyler için glutensiz beslenmeyi gündeme getirmektedir.
Gluten Zararlı Mıdır?
Gluten bir protein çeşidi olduğundan doğrudan zararlı bir madde olduğunu söylemek mümkün değildir. Glutensiz beslenmesi gerekenler başta çölyak hastaları ve gluten intoleransı olan kişiler olmaktadır. Ancak günümüzde glutensiz beslenme düzenine geçen ve herhangi bir hastalığı olmayan insanlar da bulunmaktadır.
Glutenden en çok etkilenen grup çölyak hastaları olmaktadır. Çölyak hastalarında mide asiti ile glutenin karşılaşması ince bağırsakta doku hasarına neden olmaktadır. Oluşan hasar sebebiyle ince bağırsağın emilim yüzeyinin azalması ise başta sindirim problemleri olmak üzere birçok sağlık problemine neden olmaktadır. Bu sağlık problemleri içerisinde kansızlık, büyüme geriliği, diş çürümesi, adet bozukluğu ve halsizlik gibi görece daha hafif sorunlar bulunmakla birlikte, gluten bazı çölyak hastalarında ise daha ciddi sorunlara neden olabilmektedir.
Gluten Hassasiyeti Nedir?
Gluten hassasiyeti çölyak ya da buğday alerjisi gibi kesin tanı alan bir durum değildir. Genellikle gluten içermeyen bir diyet ile şikâyetlerin üçte bir oranında azalması ve glutenli diyete tekrar başlayanlarda şikâyetlerin yeniden ortaya çıkması ile teşhis konulmaktadır.
Gluten hassasiyetinin sebep olduğu birçok farklı semptom bulunmaktadır. Bu semptomlar şu şekilde sıralanabilir:
1. Karın ağrısı
2. Şişkinlik
3. İshal
4. Kabızlık
5. Çabuk yorulma
6. Baş ağrısı
7. Eklem ve kemik ağrıları
Gluten Hangi Besinlerde Bulunmaktadır?
Gluten, gıda üreticileri tarafından kıvam artırıcı ve dengeleyici olarak sıklıkla kullanılan bir besin öğesidir. Bu sebeple herhangi bir besin için özellikle belirtilmediği sürece glutensiz demek doğru olmaz fakat bazı besin grularının gluten içerdiğini biliyoruz. Bu besin gruplarına tahılları, ekmek ve makarna gibi işlenmiş tahıl ürünlerini, içerisinde ekmek bulunduran köfteleri, sosisleri örnek verebiliriz.
Glutensiz Beslenenler İçin Besin Önerileri
Glutensiz beslenme düzenini tercih edenler ya da çölyak hastaları glutensiz yiyecekleri tüketmektedirler. Geleneksel tariflerinde gluten içeren besin maddeleri bulunan gıdaları ise glutensiz seçenekleriyle değiştirmektedirler. Glutensiz yiyecekler listesi son derece uzundur. Bunların içerisinde sebzeler, meyveler kırmızı et, balık, beyaz et, et ürünleri, süt ürünleri, süt, yumurta, bal, yağlı tohumlar ve yağlar bulunmaktadır.
Glutensiz beslenme düzeninde bazı tahıl ürünleri de bulunmaktadır. Bunların içerisinde darı, sorgun, teff, kinoa, beyaz ya da kahverengi doğal pirinç ve karabuğday bulunmaktadır. Glutensiz ürünler tercih eden ve baklagil tüketmek İsteyenler ise fasulye, mercimek, bezelye ve nohut seçeneklerinden yararlanmaktadır. Beslenme düzenine fonksiyonel gıdaların zengin içeriğini eklemek isteyenler Fropie’nin glutensiz etiketine sahip tüm ürünlerini günlük rutinlerinin bir parçası haline getirmektedirler.
